آیا زمان مسافرت را مطابق میل خود انتخاب می کنید یا ...؟!!!
می خواهید بدانید بهترین زمان شروع سفر از دیدگاه اسلام چه زمانی است؟!!!
دین اسلام با نکته سنجی تمام، برای همه مراحل زندگی برنامه ارائه نموده است؛ حتی زمان مسافرت .
امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «مَنْ كَانَ مُسَافِراً فَلْيُسَافِرْ يَوْمَ السَّبْتِ فَلَوْ أَنَّ حَجَراً زَالَ عَنْ جَبَلٍ يَوْمَ السَّبْتِ لَرَدَّهُ اللَّهُ عَزَّ ذِكْرُهُ إِلَى مَوْضِعِهِ[1]» هر مسلمانی قصد سفر داشت روز شنبه مسافرت نماید، که حتی اگر سنگی از کوه به طرف او پرتاب گردد خداوند متعال آن را به جایش باز میگرداند.
امام (علیه السلام) در این روایت بیان می فرماید، که روز شنبه را روز شروع مسافرت خود قرار دهید، و «برگرداندن سنگ به جای خود» کنایه از آن است که خداوند متعال تمام بلیات و نحسی ها را از انسان دفع می کند.
پیامبر (صل الله علیه و آله) در توصیه های خود به حضرت علی (علیه السلام) فرمودند: «يَا عَلِيُّ عَلَيْكَ بِالدَّلْجَةِ فَإِنَّ الْأَرْضَ تُطْوَى بِاللَّيْلِ مَا لَا تُطْوَى بِالنَّهَارِ[2]»یا علی شبانه مسافرت کن ، زیرا زمین آنگونه که در شب پیموده می شود، در روز طی نمی شود.
البته به نظر میرسد این فرمایش بیشتر درمورد سفرهای دور و طولانی می باشد.
عید نوروز به دلیل تعطیلات رسمی، زمان مناسبی برای تفریح و سرگرمی برای کودکان و بزرگان فراهم می کند.
و همیشه این سؤال مطرح است که چه تفریحی بهتر است و چگونه اوقات فراغت خود را پر نمایند؛ بنابراین مناسب است که در این قسمت اشاره ای به تفریحات مورد تأیید بلکه مورد تأکید دین اسلام نماییم.
1- اسب سواری
2- تیراندازی
3- شنا
4- ریسندگی
پیامبر گرامی اسلام می فرمایند : «أحبّ اللّهو إلى اللَّه تعالى إجراء الخيل و الرّمي[1]» بهترين بازىها در پيش خدا اسب دوانى و تير اندازى است.
همچنین پیامبر(صل الله علیه و آله وسلم) می فرمایند :«ارْكَبُوا وَ ارْمُوا وَ أَنْ تَرْمُوا أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ أَنْ تَرْكَبُوا [2]» تير اندازى و سوار کاری كنيد ، که تيراندازى نزد من محبوبتر است .
و همچنین می فرمایند: «خير لهو المؤمن السّباحة و خير لهو المرأة المغزل[3]» بهترين سرگرمى مرد مؤمن شناست و بهترين سرگرمى زن مومنه ریسندگی و بافندگی است.
از این سه حدیث و احادیث بسیار دیگر، فهمیده می شود که این چهار تفریح بالا، بهترین تفریحات از نظر دین اسلام می باشد .
می توان گفت وجه این برتری این است که، این ورزشها علاوه بر سازگاری با ساختار بدنی زن و مرد، تمام اعضا بدن را فعال و درگیر می کند؛ علاوه بر آن تیر اندازی و سوارکاری باعث دلیری و چابکی نوجوانان و جوانان شده و موجب تقویت نیروی نظامی مسلمانان می گردد.
[1] - نهج الفصاحة مجموعه كلمات قصار حضرت رسول ص، ص: 169
[2] - تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، ج15، ص: 140
[3] - نهج الفصاحة مجموعه كلمات قصار حضرت رسول ص، ص: 473
دین اسلام دین تعقل و تفکر می باشد، نه دین هوا و هوس، تا موضوعی را بدون هدف و بیهوده مورد تأکید قرار دهد، بنابراین وقتی برای سفر این همه تأکید و تشویق می کند حتما دارای فوائد و مزایایی می باشد.
حضرت امیرالمومنین علی(علیه السلام) در شعری زیبا می فرماید:
تغرب عن الأوطان في طلب العلى و سافر ففي الأسفار خمس فوائد
تـفرج هـــم و اكتساب معيشـة و علم و آداب و صحبة ماجد[1]
مسافرت کنید که در آن پنج فایده است: اندوه زدایی، درآمدزایی، دانش افزایی، ادب آموزی، همراهی با شرافتمند.
حضرت علی (علیه السلام) در این کلام زیبا پنج فایده از فوائد سفر را بیان می فرمایند، که هر کدام پاسخ گوی یکی از نیازها یا برطرف کننده یکی از مشکلات زندگی بشر می باشد.
انسان بر اثر تکرار و روزمرگی، دچار خمودگی و افسردگی می گردد؛ مطابق بیان حضرت، یکی از راههای موثر درمان این افسردگی و بازسازی روحی گردش و مسافرت می باشد .
علاوه بر نیاز به سرزندگی و شادابی، انسان نیاز اساسی بر درآمد و اشتغال دارد، که سفرهای تجاری و یا حتی تفریحی که موجب تجربه اندوزی و نیاز سنجی مناطق مختلف می شود، می تواند اشتغال زا و درآمد زا باشد.
علاوه بر این فواید انسان در سفرهای مختلف با اشخاص گوناگون همسفر و هم صحبت می شود و این همصحبتی بر علم و دانش و ادب فرد می افزاید.
انسان مطابق طبع و فطرت خود، همیشه تمایل دارد که با بهترین و شریفترین اشخاص دوست و هم صحبت گردد؛ اما در مسافرت به دلیل دوری از وطن این انتخاب نقش مهمتری به خود می گیرد و فرد دقت بیشتری در انتخاب دوست و همسفر می نماید و این دقت موجب می گردد که دوستان بهتری برگزیند.
سفر در لغت به معنای پرده بر داشتن و آشكار كردن[1] و در اصطلاح به معنای رفتن از جایی به جای دیگر یا از شهری به شهر دیگر می‌باشد[2].
توصیه بر تفریح و سفر
از جمله سفارشات دین همه بعدی اسلام، توصیه بر تفریح و سفر است، حضرت پیامبر (صل الله علیه آله و سلم)می‌فرماید: «سَافِرُوا تَصِحُّوا[3]»مسافرت كنيد تا سالم بمانيد .
و بسیار فرمایشات دیگر از بزرگان دین که همگی نشان دهنده ارزش و جایگاه سفر و تفریح در دین اسلام می باشد.
مرحوم فیض کاشانی در اهمیت سفر می نویسد: «از رهگذر سفر، آدمی از آنچه که می هراسد، رهایی می یابد و به آنچه میل دارد، نایل می شود[4]»
البته سفر دارای اقسامی است و منظور از سفر در دین مقدس اسلام سفر حلال می باشد نه سفر برای معصیت یا خوش گذرانی ، به طوری که سفر به قصد حرام خودش حرام شمرده شده است و حتی کسی که به قصد معصیت به سفر می رود، برخی احکام سفر مانند شکسته خواندن نماز شامل حال او نمی شود و باید نمازش را کامل بخواند .
یکی از لازمه های معاملات در هر زمان، مخصوصا در زمان ما «گواه گرفتن بر معامله» می باشد، که باعث اطمینان خاطر و جلوگیری از کلاهبرداری می گردد.
خداوند متعال در قرآن کریم بر این اصل اساسی تأکید نموده و می فرمایند :« يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِذا تَدايَنْتُمْ بِدَيْنٍ إِلى أَجَلٍ مُسَمًّى فَاكْتُبُوهُ ... إِلاَّ أَنْ تَكُونَ تِجارَةً حاضِرَةً تُديرُونَها بَيْنَكُمْ[1]» اى كسانى كه ايمان آوردهايد! هنگامى كه بدهى مدّتدارى (به خاطر وام يا داد و ستد) به يكديگر پيدا كنيد، آن را بنويسيد! ... مگر اينكه داد و ستد نقدى باشد كه بين خود، دست به دست مىكنيد.
خداوند متعال ضمن دستور به نوشتن عهدهای مالی، علت آن را اینگونه بیان می فرمایند: «ذلِكُمْ أَقْسَطُ عِنْدَ اللَّهِ وَ أَقْوَمُ لِلشَّهادَةِ وَ أَدْنى أَلاَّ تَرْتابُوا[2]»! اين، در نزد خدا به عدالت نزديكتر، و براى شهادت مستقيم تر، و براى جلوگيرى از ترديد و شك (و نزاع و گفتگو) بهتر مىباشد.
اگر در معاملات نسیه، فروشنده و خریدار با میل و اقبال در میان خود، قرار داد بنویسند و برای آن شاهد بگیرند، به عدالت نزدیکتر است (چون به مرور زمان انسان ممکن است در کالا یا پول آن دچار اشتباه کند یا اصلا از یادش برود در این مواقع نوشته به کمک می آید)و از نزاع و درگیری جلوگیری می کند و در نتیجه، ضمن کمک به آرامش اجتماعی و اقتصادی موجب اعتماد در بین افراد می گردد.
یکی از اعمال عبادی بسیار مهم و مورد تأکید در دین اسلام «نماز» می باشد که به عنوان ستون دین[1] و عامل بازدارنده از فحشا و منکر معرفی شده است[2]، که البته در هنگام تجارت و بازار اهمیت بیشتری می یابد، چرا که بازار و تجارت نزدیکترین جا برای سقوط و منکر می باشد.
خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید : «رِجالٌ لا تُلْهيهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ إِقامِ الصَّلاةِ وَ إيتاءِ الزَّكاةِ[3]»مردانى كه نه تجارت و نه معاملهاى آنان را از ياد خدا و برپاداشتن نماز و اداى زكات غافل نمىكند.
خداوند متعال در این آیه مردانی را مورد تأیید و مدح قرار می دهد که به وقت نماز خود مواظب اند و تجارت و معامله آنها را از یاد خداوند متعال و برپا داشتن نماز غافل نمی کند.
امام صادق (علیه السلام) در تفسیر این آیه می فرمایند: «كَانُوا أَصْحَابَ تِجَارَةٍ فَإِذَا حَضَرَتِ الصَّلَاةُ تَرَكُوا التِّجَارَةَ وَ انْطَلَقُوا إِلَى الصَّلَاةِ[4]»اينها تاجر بودند و هنگام نماز تجارت را رها كرده آهنگ نماز مىكردند و بسوى آن گام برمىداشتند.
اهمیت نماز و ترک تجارت تا اندازه ای است که خداوند متعال به طور صریح می‌فرماید : «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِذا نُودِيَ لِلصَّلاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلى ذِكْرِ اللَّهِ وَ ذَرُوا الْبَيْعَ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ[5]»اى كسانى كه ايمان آوردهايد! هنگامى كه براى نماز روز جمعه اذان گفته شود، به سوى ذكر خدا بشتابيد و خريد و فروش را رها كنيد كه اين براى شما بهتر است اگر مىدانستيد!
البته مراد از این بحث تنها ترک تجارت به خاطر نماز نیست، بلکه مراد ترک همه کارها در وقت نماز می باشد.
[1] - بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج74، ص: 80
بازار به دلیل اینکه محلی برای معامله و دادوستد می‌باشد، احتمال ضایع شدن حقوق و لغزش در آن بسیار است، بنابراین آنتی ویروسی لازم است تا با ویروس لغزش و حق کشی مبارزه کند؛ از دیدگاه اسلام این آنتی ویروس ذکر خداوند متعال می‌باشد.
قرآن مبین می‌فرماید:«رِجالٌ لا تُلْهيهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ[1]» مردانى كه نه تجارت و نه معاملهاى آنان را از ياد خدا.
ذکر انسان را دائم در یاد خداوند متعال نگه می‌دارد و گوشزد می‌کند که اگر نیکی کنی، نیکی می بینی[2] و اگر بدی کنی، بد جایگاهی خواهی داشت[3]؛ بنابراین باعث می‌شود که انسان از زشتی‌ها و پلیدی‌های بازار در امان باشد.
البته مراد از" ذِكْرِ اللَّهِ" ذكر قلبى است، كه مقابل فراموشى و غفلت از ياد خدا است[4]، هر چند که در زبان جاری نباشد.
خرید، واژه آشنایی که این روزها بیشتر به گوش می خورد و نقش بس مهمی در پیچاندن ایفا می نماید.
آیا تا به حال فکر کرده اید که دین اسلام چه آدابی برای شیرین شدن خرید بیان کرده؟
دین اسلام به عنوان آخرین و کاملترین دین، تمام زوایای زندگی بشر را مورد توجه قرار داده و برای شیرین شدن تک تک مراحل زندگی، آدابی را بیان فرموده، تا با پیروی از آن تلخ را شیرین و شیرین را شیرینتر نماید.
مسئله خرید نیز از این قاعده استثنا نبوده و آدابی دارد که توجه به آنها باعث لذت بخش شدن آن می‌شود.
ما به دلیل وجود سموم در اطرافمان باید به طور مرتب به فکر پاکسازی و تمیزی اندام های داخلی بدن باشیم. در این صورت است که می توان به سلامت عمومی بدن امیدوار بود. بهتر است بدانید که طبیعت مهربان مواد غذایی و میوه های مفیدی در اختیار ما قرار داده است که برای خلاص شدن از شر این سموم آسیب رسان مؤثر هستند. در این مطلب قصد داریم شما را با میوه هایی آشنا کنیم که برای رسیدن به این هدف کمک کننده اند. خوشبختانه این میوه ها امروزه به راحتی در دسترس هستند. لطفاً با ما همراه باشید.
سیب سم افکن
انواع سیب ها قدرت تحریک عملکرد کبد و کلیه ها را دارند. این میوه بهشتی و مفید همچنین برای مقابله با بیماری های قلبی عروقی مفید است. فراموش نکنید که سیب برای بهبود عملکرد دستگاه گوارش فوق العاده عمل می کند. در نتیجه با مصرف آن از مشکلاتی مانند یبوست یا اسهال نیز در امان خواهید بود. میزان بالای ترکیبات اسیدی و خنثی موجود در سیب به بدن کمک می کند تا به خوبی تمیز و پاکسازی شود. در واقع این ترکیبات باعث دفع سموم از بدن شده و میزان کلسترول خون را تنظیم می کنند.
آووکادو سم افکن
آووکادو حاوی میزان زیادی چربی تک غیراشباع است. این چربی های سالم برای کاهش کلسترول خون فوق العاده هستند. آووکادو همچنین حاوی میزان زیادی ویتامین E است که قدرت آنتی اکسیدانی بالایی دارد و به دفع سموم از بدن کمک زیادی می کند. میزان بالای پتاسیم موجود در این میوه برای مقابله با افسردگی بسیار مؤثر است. اگر احساس خستگی و بیحالی زیادی می کنید نیز می توانید به این میوه اعتماد کنید چون حاوی اسیدفولیک بوده و با پاکسازی بدن انرژی فوق العاده ای به شما می دهد.
میزان بالای ترکیبات اسیدی و خنثی موجود در سیب به بدن کمک می کند تا به خوبی تمیز و پاکسازی شود. در واقع این ترکیبات باعث دفع سموم از بدن شده و میزان کلسترول خون را تنظیم می کنند
موز سم افکن
موز حاوی خواص فوق العاده ای بوده و فواید زیادی برای بدن دارد. این میوه به تنظیم عملکرد روده ها کمک زیادی می کند. به این ترتیب که برای رفع یبوست مؤثر است. موز همچنین برای کنترل استرس و عوارض آن روی معده مانند سوزش معده و غیره فوق العاده است.
گریپ فروت سم افکن
گریپ فروت کمک بزرگی به دفع سموم از بدن و پاکسازی آن می کند. این میوه ی ترش همچنین از بروز مشکلات پوستی جلوگیری می کند. با مصرف گریپ فروت میزان زیادی ویتامین C جذب بدنتان می شود که برای تقویت سیستم ایمنی بدن فوق العاده است. اگر می خواهید از شر سرماخوردگی و دیگر بیماری های عفونی رایج خلاص شوید حتماً گریپ فروت میل کنید. این میوه همچنین برای دستگاه گوارش و دستگاه ادراری بسیار مؤثر است.
پرتقال سم افکن
پرتقال حاوی میزان زیادی فسفر بوده و برای کنترل استرس و جلوگیری از تجمع سموم در بدن به دلیل مصرف برخی مواد غذایی یا داورها مؤثر عمل می کند. اسید سیتریک موجود در این میوه تصفیه کننده است. بنابراین می توانید از این میوه برای تمیزی و پاکسازی دستگاه گوارش استفاده کنید و باکتری های مضر موجود در روده ها را دفع کنید. پرتقال قدرت ضدعفونی بالایی دارد.
آناناس سم افکن
آناناس حاوی میزان زیادی بروملین است. این ترکیب مفید برای بهبود جریان خون و همچنین گوارش و هضم غذا فوق العاده است. در واقع این میوه به جذب درست و بالای پروتئین ها در روند گوارش کمک زیادی می کند.
توت فرنگی سم افکن
توت فرنگی علاوه بر دارا بودن ویتامین C سرشار از آنتی اکسیدان ها و ریزمغذی های دیگر است. فیبرهای محلول در آب این میوه های خوشرنگ و خوشمزه به کنترل قند خون کمک زیادی می کنند. علاوه بر این توت فرنگی قدرت کاهش استرس و همچنین کاهش علائم و عوارض یائسگی را دارد.
هندوانه سم افکن
هندوانه یکی از میوه های آبدار و خوشمزه و البته پرطرفدار است. این میوه برای سم زدایی از بدن فوق العاده است. این میوه از بروز بی آبی در بدن پیشگیری می کند. چون سرشار از آب و میزان قند آن زیاد نیست. هندوانه بدون ایجاد هیچ گونه عارضه ای به بدن کمک می کند تا از سموم تلنبار شده خلاص شود. این میوه همچنین برای پیشگیری از ابتلا به برخی از سرطان ها و کاهش میزان کلسترول خون مؤثر است.
پاپایا سم افکن
پاپایا برای هضم غذا و بهبود عملکرد دستگاه گوارش فوق العاده است. در واقع این میوه باعث افزایش تولید شیره های گوارشی از طریق پانکراس می شود. یکی از این ترکیبات این میوه پاپائین نام دارد که می توان آن را یک تصفیه کننده و ملین طبیعی نامید.
یادتان باشد که با سم زدایی و پاکسازی بدن سلامت عمومی تان افزایش پیدا کرده و کیفیت زندگی تان بهبود می یابد. در واقع تمام ارگان های بدن از اثرات سم زدایی بهره مند می شوند فقط کافی است این میوه ها و در صورت امکان انواع ارگانیک آن ها را وارد برنامه ی غذایی تان بکنید.
چرا كافران و غير خداپرستان در دنيا بيشتر در رفاهند و اهل دين و اعتقاد مشكلات بيشتري دارند چرا بعضي اتفاقات مانند نباريدن باريدن باران را نتيجه گناهان مي دانيم در حالي كه در برخي جاها كه غرق گناهند ازاين مشكلات كمتر دارند؟
جواب :
نكته مهم آنست كه بايد ديدمعني رفاه چيست؟آيا داشتن پول زياد ويا داشتن خانه وماشين و...رفاه وخوشبختي است؟بايد بررسي كرد كه هدف از آفرينش انسان با اين خصوصيات وتوانمندي چه بوده است؟آيا صرف پرورش جسم وتامين لذتهاي آن رفاه وخوشبختي وسعادت است؟علاوه بر اينكه از كجا مجرمان وگناه كاران در رفاه اند؟آنها بدليل نداشتن پشتوانه معنوي واميد واقعي به آينده,از خوشي واقعي بي بهره اندوترس ودلهره بر آنها مستولي است,زيرا علاوه بر ترس از مجازات دنيوي نسبت به آخرت خود نيز نگرانند. نكته ديگر آن است كه بسياري از گرفتاري هاي مومنان در اثر بي برنامگي وتنبلي است كه نبايد به حساب خداوند گذاشت,شاهد آن اينست كه مومنان عاقل وكامل هم خوشي اين جهان را دارند وهم نسبت به آسايش جهان ديگر اميدوارند,زيرا با برنامه درست از امكانات خوب استفاده نموده اند,به اطراف خود بنگريم مي بينيم غالب مومنان وضع خوبي دارند ,اخلاق ومعنويات بر زندگي آنها حاكم است ,از زندگي لذت مي برند,لذا مي بايست گرفتاريها ومشكلات خود ساخته را جدا كردوسستي را كنار گذاشت وبا نظم وبرنامه حركت كردواز سرمايه هاي زندگي خوب بهره برداري كرد آن وقت است كه مي بينيد خوشي واقعي براي مومنان است وزندگي پر از دلهره واضطراب مجرمان ,گرچه ظاهر فريبنده داشته باشدولي از درون خراب وتاريك است. آنها ممكن است اموال فراواني داشته باشند. ولي هر مالي بركت نيست. بركت در مسير سعادت قرار ميگيرد، نه هر مال. از اين رو قرآن مي فرمايد: مبادا كافران گمان كنند مهلت ما به سود آنان است براي آنان خيري در پيش دارد . ما به آنان مهلت ميدهيم تا بر گناه خود بيافزايند و سرانجام عذابي دردناك و خوار كننده در پيش دارند: «وَلا يَحْسَبنَّ الَّذِين كَفروا أَنما نُملي لَهم خَير لِأَنفُسهم إِنَّما نُملي لَهم لِيَزدادوا إِثْماً وَلَهم عَذاب مُهين» آل عمران/178 قرآن در آيه ديگر به پاسخ اين شبهه پرداخته مي فرمايد: «لايَغُرُّنّك تَقلّب الَّذِين كَفروا في البِلاد مَتاع قَليلُ ثُمّ مَأويهُم جَهنَّم وبِئْس المِهاد» آل عمران/196 ـ 197 [تحولات گوناگون كافران تو را نفريبد و غمگين مباش چون ببيني كافران، شهرها و مناطقي را در تصرف وسلطه خود دارند. دنيا متاعي اندك است و پس از اين جهان، جايگاه آنان جهنم است و چه بد آرامگاهي است.] قرآن درباره نعمت مال و فرزندتبه كاران نيز مي فرمايد: «فَلا تُعجبك أَموالهم ولا أَولادهُم إِنَّما يُريدُ الله لِيُعذِّبهم بِها فِي الْحَيوةِ الدُّنيا وتَزهقَ أَنفُسهم وهُم كافِرون» توبه/55 [اموال و فرزندان آنان شمارا اي مؤمنان به شگفتي وا ندارد؛ خداوند مي خواهد با اين وسيله آنان را عذاب كند و جان آنان درحالي گرفته و از بين مي رود كه آنان كافرند.] پس مبادا بپنداريد كه اين ها وسيله رفاه و آسايش آنها است. در آيه ديگر مي فرمايد: [ما به تدريج و با مهلت آنان را به نابودي نزديك مي سازيم ، بدون آن كه بفهمند و اگر ما به آنان مهلت مي دهيم مكر و كيد حساب شده در آن نهفته است] «وَ الَّذِين كَذَّبوا بِاياتِنا سَنَستَدرِجُهم مِن حَيث لايَعلَمون وَأملي لَهُم إِنّ كَيدي مَتين» اعراف/182 ـ 183 . آية الله جوادي آملي،تفسير موضوعي قرآن ج 5 (معاد در قرآن) سختي مومنان: سماعه به نقل از امام صادق(ع) گفت كه آن حضرت از امام علي(ع) فرمود: همانا در كتاب علي(ع) آمده است كه همانا سخت ترين مردم از لحاظ بلا پيغمبران اند. سپس جانشينان آن ها. پس نيكوكارتران و نيكوكارتران؛ و همانا اين گونه است كه مؤمن به اندازه كارهاي نيكويش مبتلا مي گردد. پس هر كس كه دين او درست و كار او نيكو باشد، بلاي او هم سخت خواهد گرديد، و اين بدان خاطر است كه خداوند متعال دنيا را نه ثوابي از براي مؤمن قرار داده و نه مجازاتي براي كافر؛ و كسي كه دينش اندك و عقلش ضعيف است، بلاي او هم اندك خواهد بود، و همانا سرعت بلا به سوي مؤمن پرهيزكار تندتر از باران به سوي آرامگاه زمين است. بلا آن چيزي است كه خداوند متعال، بندگان خود را با آن ها امتحان مي كند، مانند بيماري ها و فقر، و گاه با دادن دولت و جاه و مقام بنده را امتحان مي كند. اين نكته را بايد دانست كه نفوس انسان ها در ابتداي ظهور و تعلق به بدن ها بالقوه شامل تمام علوم و كمالات است و به مرور زمان ادراكات ضعيف در او ايجاد مي شود مانند لمس كردن و ديگر حواس ظاهري، و سپس ادراكات باطني در او ايجاد مي گردد، و اگر تحت تأثيراتي قرار نگيرد، ميل به زشتي در آن ايجاد مي گردد، تا جايي كه به حيواني درنده و شيطاني غريب تبديل خواهد شد! براي جلوگيري از اين كار خداوند متعال دو مربي( مربي باطني يعني عقل، و مربي ظاهري يعني پيامبران) را براي تربيت آنها قرار داده است و اين دو مربي بدون كمك به يكديگر نمي توانند مؤثر واقع شوند. اين دو نعمت بزرگ را خداوند متعال اسباب تميز انسان ها از يكديگر و اسباب امتحان آنها از هم قرار داده است. امام صادق(ع) فرمود: حتمي است براي مردم كه خالص شوند و امتحان گردند و از يكديگر تميز داده شوند و غربال گردند و مردمان بسياري در غربال استخراج شوند. بر اساس روايات مختلف روشن مي شود كه هر بخشش و توسعه اي و هرمنعي و هر امر و نهي اي براي امتحان است؛ و نيز برانگيخته شدن پيامبران و ارسال كتاب هاي آسماني براي جدا شدن بدكاران از نكوكاران و بدبختان از خوشبختان است، تا در اين امتحان حجت الهي بر مردم تمام شود، زيرا خداوند به همه چيز آگاه است. شدت ابتلاي پيامبران و اوصيا و مؤمنان هرعملي كه از انسان سر مي زند و هر لذتي كه انسان مي برد، اثري در نفس بر جاي مي گذارد و هر چه شخص در لذت ها بيش تر غوطه بخورد، علاقه اش به دنيا بيش تر مي گردد و به همان اندازه از آخرت غفلت مي ورزد تا جايي كه توجه او از خداوند و آخرت كلاً سلب مي گردد. از سوي ديگر هر گاه انسان از پديده اي بدي و سختي هايي ملاحظه كند، از آن متنفر ورويگردان مي شود، و سعي مي كند آن را از خود دور سازد. بر اساس همين مطلب هر گاه انسان از اين عالم بلاها و دردها و سختي ها ديد طبيعتاً از آن متنفر مي شود، دلبستگي او به اين دنيا كم مي شود، سعي مي كند از آن روحاً كوچ كند و دل به سراي ديگر بفرستد. لذا هر چه عنايت خداوند متعال به بنده اي بيش تر باشد، موج هاي بلا را بيش تر متوجه او مي كند تا اين كه روح اين بنده از دنيا و زخارف و زينت هاي آن منصرف گردد. آينه( خداوند متعال) او را از دنيا پرهيز مي دارد، همان طور كه طبيب مريض را ( پرهيز مي دارد). همچنين عنايات ازلي خداوند متعال به انبيا و اوليا به خاطر آن است كه خداوند آگاهي دارد كه آن ها در زمان تكليف او را اطلاعت مي كنند. از ديگر نكات شدت ابتلا و گرفتاري بندگان خاص خداوند آن است كه بيشتر به ياد خدا بيفتند؛ زيرا اصولاً انسان ها در هنگام راحتي و آسايش غفلت مي ورزند. البته اين نكته در خصوص انبيا و اولياي كامل تا حدي فرق مي كند، زيرا قلب اين ها محكم تر از آن است كه به دنيا علاقه ورزد و نيازي باشد تا با سختي وبلا چهره از دنيا برگردانند، بلكه اينان به نور باطني دريافته اند كه حضرت پروردگار به اين عالم توجهي ندارد، لذا فقر را بر ثروت و بلا را بر راحتي ترجيح داده اند. در حديث است كه جبرئيل كليد خزائن زمين را به پيشگاه حضرت ختمي مرتبت آورد و عرض كرد كه در صورت قبول اين ها، چيزي هم از مقامات اخروي شما كم نمي گردد، اما حضرت براي فروتني در برابر پروردگار آن را قبول نكرد و فقر را برگزيد. همچنين در روايات آمده است كه براي مؤمنان مراتبي است كه نمي توان به آن ها رسيد مگر به سبب تحمل سختي و بلا ، چنان كه امام حسين(ع) رسول خدا(ص) را در خواب ديد، حضرت به آن مظلوم فرمود: از براي تو در بهشت درجه اي است كه به آن نمي رسي مگر با شهادت. در روايت ديگر از امام صادق(ع) آمده است كه همانا بزرگي مرد به بزرگي بلايي است كه به او مي رسد؛ و خداوند قومي را دوست نمي دارد، مگر اين كه آن ها را مبتلا نمايد. به اين نكته نيز بايد توجه داشت كه انبيا و اوصيا در بيماريهاي جسمي و حسي شبيه ديگران اند؛ اما از ابتلاي به برخي امراض كه با اهداف بعثت منافات داشته باشد و موجب روي گرداني مردم از آن ها شود مصون و درمان اند، مانند جذام و برص. دليل آن هم اين است كه عموم مردم صحت و سلامتي جسمي را با كمالات روحي ملازم و همراه مي دانند، لذا عنايات خداوند اقتضا مي كند كه پيامبران صاحب شريعت و مبعوث به رسالت را به بيماري هايي دچار نكند كه خلق از آنها متنفر ، و از گرد آنها پراكنده نشوند ، اما در خصوص بعضي از پيامبران كه صاحب شريعت نيستند و برخي اولياء و مؤمنان بزرگ ابتلاي به اين گونه بيماري ها منعي ندارد چنان كه حضرت ايوب و جناب حبيب نجار مبتلا بودند . دنيا محل پاداش و مجازات نيست بايد دانست كه دنيا نه دار كرامت و ثواب پروردگار است و نه محل عذاب، زيرا دار كرامت و پاداش عاملي است كه نعمت هاي آن خالص و به سختي آغشته نباشد، در حالي كه مي دانيم لذات و خوشي هاي دنيا با سختي و درد همراه است و سختي ها و دردهاي آن هم خالص نيست و گاه با نعمت و نقمت ايي همراه است. لذا همان طور كه در حديث آمده است، علت ابتلاي مؤمن در دنيا آن است كه خداوند متعال دنيا را پاداشي براي مومن و يا مجازات براي كافر قرار نداده است. دنيا محل امتحان و دار تكليف و مزرعه آخرت است. بنابراين كساني كه انتظار دارند خداوند متعال گنه كاران و ظالمان را قلع و قمع كند، خلاف سنت الهي مي انديشند، زيرا سنت الهي آن است كه دنيا محل عمل باشد و در آخرت نتايج مشخص گردد. اگر ظالم و ستمگري در دنيا مجازات شود، از عنايات خداوند متعال به اوست، همان طور كه مهلت دادن به اهل معصيت هم استدراج(1) است، چنان كه در آيه 177 سوره آل عمران آمده است. آنان كه كافر شدند، گمان نكنند كه مهلت ما به آن ها خير آن هاست. همانا مهلتشان داديم تا گناه را زياد كنند و براي آن ها عذابي دردناك است . به اين مطلب نيز بايد اشاره كرد كه ميزان درك بلا و سختي بستگي به ميزان درك مشخص دارد، لذا كساني كه عقل و دركشان كامل است به همان نسبت بلاهاي روحاني را بيش تر درك مي كنند. مي توان گفت اين كه رسول خدا(ص) فرمود: هيچ پيامبري اذيت نشد، آن گونه كه من اذيت شدم، ناظر به همين معنا باشد، زيرا هر كس عظمت پرودگار را بيشتر درك كند، از گناه بندگان بيشتر متأثر مي شود، پس اذيت و بلاي او بيشتر خواهد بود. در عرصه جهان هيچ موجودى بى هدف خلق نشده است. بنابراين، همان طور كه مثلاً گياه براى ثمردهى ايجاد گرديده است، هدف از آفرينش انسان نيز آزمايش شدن و امتحان پس دادن است. 2) از آيه شريفه الذى خلق الموت و الحيوة ليبلُوَكُم ايّكم احسن عملاً(ملك/2) و نيز آيات مشابه آن مانند: و نبلوكم بالشّر و الخيرفتنةً و الينا ترجعون(انبياء/35) استفاده مى شود عالم ميدان آزمايش بزرگى است براى همه انسانها. وسيله آزمايش، مرگ و حيات و هدف اين آزمون بزرگ رسيدن به حُسن عمل است. مفهوم حُسن عمل نيز يعنى تكامل، معرفت و اخلاص نيت و انجام هر كار خير است. در آيات اشاره شده نكاتى قابل تأمل است؛ از آن جمله: الف) بديهى است هر جا پاى امتحان در ميان است، در پَس پرده آن، مسأله جزاء و پاداش به امتحان شونده مطرح است. عبارت و الينا ترجعون هم در آيه دوّم اشاره به همين نكته دارد. چرا كه به سوى ما باز مى گرديد يعنى باز مى گرديد براى قضاوت نهائى. ب) هدف آزمايش را حُسن عمل معرفى كرده است نه كثرت عمل و اين خود دليل بر آن است كه اسلام به كيفيت اهميت مى دهد، نه به كميّت. مهم آن است كه عمل، خالصانه و براى خدا، مفيد و جامع باشد. ج) اين كه در آيه شريفه، مرگ قبل از حيات ذكر شده، بخاطر تأثير عميقى است كه توجه به مرگ در حُسن عمل دارد. ضمن اين كه مرگ، قبل از زندگى بوده است. 3) در احاديث معصومين(ع) هم اين تعميم امتحان الهى، مورد تأييد قرار گرفته است. به عنوان مثال در حديثى از امام صادق(ع) آمده است كه آيه شريفه هل جزاء الاحسان الا الاحسان شامل كافر و فاجر هم مى شود:عن ابى عبدالله(ع) قال: قول اللّه تعالىهل جزاء الاحسا الاّ الاحسانجرت فى الكافر و المؤمن و البرّ و الفاجر(بحارالانوار/8/105). بنابراين بر اساس حديث فوق، اگر كافر هم كار نيكى كند جزاى آن را مى بيند. اين خود نمونه اى از امتحان الهى از كافر است. نيز امام صادق(ع) درباره آيه ميثاق مى فرمايند كافران هم حضور داشته اند: عن ابى عبداللّه(ع) قال:فطرة الله التى فطر النّاس عليهاهى الاسلام فطرهم الله حين اخذ ميثاقهم على التوحيد فقال:اَلَست بربكم و فيهم المومن و الكافر (بحارالانوار/3/278) البته اقرار و اعتراف به امر الهى براى كافر سخت است همان طور كه امام صادق(ع) مى فرمايد: انّ امرنا صعب مستصعب على الكافرين، لا يُقرّبه الاّ نبى مُرسل او ملك مقرّب او عبد مؤمن امتحن الله قلبه للايمان(بحارالانوار/2/191) وتنها از ميان آدميان عادى، مومنى كه در كوره آزمايش، قلبش گداخته گردد به امر و سنت الهى، اعتراف خواهد كرد و كافر از اين بلا و امتحان پيروزمند سر برنخواهد آورد. 4) با وجودى كه بلا و آزمايش براى مؤمن و كافر، مشتركا نازل مى شود امّا امتحان مؤمن ويژگي هايى داردكه به برخى از آنها اشاره مى شود: الف) مؤمن، بيشتر در معرض بلا و امتحان الهى است: انّ البلاء الى المؤمن اسرع ب) مؤمن با سلاح صبر به مقابله با بلا برمى خيزد و از آن شكوه نمى كند اما كافر از اين اسلحه برخوردار نيست لذا در حديثى از معصوم(ع) آمده است كه بى تابى و بلا بر كافر پيشى مى گيرند و كافر توان غلبه كردن بر آن ها را ندارد لذا زمينه اى براى بلاهاى پيچيده تر بعدى براى او باقى نمى ماند. انّ الجزع و البلاء يستبقان الى الكافر. ج) و بالاخره حكمت امتحان آن است كه انسان هاى صادق از غيرصادق تفكيك گردند: لانّ نزول المحنه و المصيبة يخبر عن الصادق. خلاصه سخن آن كه اگر آفرينش براى امتحان است، براى همه است واستثناء مفهومى ندارد. ولى براى اين كه مؤمن درجات كمال معنوى بالاترى را كسب كند در معرض امتحان هاى ويژه اى قرار مى گيرد. البته اين امتيازى براى مؤمن نيست. زيرا بخشى از راه را به اختيار خود آمده است، لذا در مراحل بالاتر، مورد عنايت بيشترى است. اما چون كافر درهمان گام هاى اوليه دَرجا زده است ديگر براى او بلاهاى ويژه براى كمال هاى ويژه، جائى ندارد. در پايان تذكر اين نكات مفيد است: 1) بلا گاه كيفر گناه است و گاه جهت ترفيع درجه پس هميشه وجود بلا ، نشانه گناهكارى نيست مثل بلاهاى وارد بر حضرت ايوب. 2) بلايى كه كيفر گناه است براى مؤمن نعمت است چرا كه از يك سو او را متنبه مى كند و از سوى ديگرگناهان او راپاك مي كند3) عدم بلا براى كافر و بهره مندى او از نعمت ،گاه پاداش اعمال نيك اواست كه خدا در اين دنيا به او اعطا مى كند تا در آخرت از نعمت هاي الهي بى بهره باشد و گاه از باب استدراج است و در واقع اضلال مجازاتى است يعنى اعطاى نعمت بيشتر موجب طغيان بيشتر او خسران او مى شود.
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
همه چیز را ... خواندم.
